1. Beatus uir, cuius est auxilium abs Te! ascensiones in corde suo disposuit in ualle lacrymarum, in loco, quem posuit. cum beatitudo nihil aliud sit quam summi boni fruitio, et summum bonum sit supra nos, nullus potest effici beatus, nisi supra semetipsum ascendat, non ascensu corporali, sed cordiali. sed supra nos leuari non possumus nisi per uirtutem superiorem nos eleuantem. quantumcunque enim gradus interiores disponantur, nihil fit, nisi diuinum auxilium comitetur. diuinum autem auxilium comitatur eos qui petunt ex corde humiliter et deuote, et hoc est ad Ipsum suspirare in hac lacrymarum ualle, quod fit per feruentem orationem. oratio igitur est mater et origo sursumacionis. ideo Dionysius in libro de Mystica Theologia, uolens nos instruere ad excessus mentales, primo praemittit orationem. oremus igitur et dicamus ad Dominum Deum nostrum: deduc me, Domine, in uia Tua, et ingrediar in ueritate Tua; laetetur cor meum, ut timeat nomen Tuum.

2. In hac oratione orando illuminatur ad cognoscendum diuinae ascensionis gradus. cum enim secundum statum conditionis nostrae ipsa rerum uniuersitas sit scala ad ascendendum in Deum, et in rebus quaedam sint uestigium, quaedam imago, quaedam corporalia, quaedam spiritualia, quaedam temporalia, quaedam aeuiterna, ac per hoc quaedam extra nos, quaedam intra nos, ad hoc quod perueniamus ad Primum Principium considerandum, quod est spiritualissimum et aeternum et supra nos, oportet nos transire per uestigium, quod est corporale et temporale et extra nos, et hoc est deduct in uia Dei; oportet nos intrare ad mentem nostram quae est imago Dei aeuiterna, spiritualis et intra nos, et hoc est ingredi in ueritate Dei; oportet nos transcendere ad aeternum, spiritualissimum et supra nos, aspiciendo ad Primum Principium, et hoc est laetari in Deo notitia et reuerentia Maiestatis.

3. Haec est igitur uia trium dierum in solitudine; haec est triplex illuminatio unius diei, et prima est sicut uespera, secunda sicut mane, tertia sicut meridies; haec respicit triplicem rerum existentiam, scilicet in materia, in intelligentia et in arte aeterna, secundum quam dictum est: fiat, fecit et factum est; haec etiam respicit triplicem substantiam in Christo, qui est scala nostra, scilicet corporalem, spiritualem et diuinam.

4. Secundum hunc triplicem progressum mens nostra tres habet aspectus principales unus est ad corporalia exteriora, secundum quem uocatur animalitas seu sensualitas; alius intra se et in se, secundum quem dicitur spiritus; tertius supra se, secundum quem dicitur mens. ≈ Ex quibus omnibus disponere se debet ad conscendendum in Deum, ut Ipsum diligat ex tota mente, ex toto corde et ex tota anima, in quo consistit perfecta Legis obseruatio et simul cum hoc sapientia Christiana.

5. Quoniam autem quilibet praedictorum modorum geminatur, secundum quod contingit considerare Deum ut alpha et omega, seu in quantum contingit uidere Deum in unoquoque praedictorum modorum ut per speculum et ut in speculo, seu quia una istarum considerationum habet commisceri alteri sibi coniunctae et habet considerari in sua puritate: hinc est, quod necesse est hos tres gradus principales ascendere ad senarium, ut sicut Deux sex diebus perfecit uniuersum mundum et in septimo requieuit, sic minor mundus sex gradibus illuminationum sibi succedentium ad quietem contemplationis ordinatissime perducatur. ≈ In cuius rei figura sex gradibus ascendebatur ad thronum Salomonis, Seraphim, quae uidit Isaias, senas alas habebant; post sex dies uocauit Dominus Moysen de medio caliginis, et Christus post sex dies, ut dicitur in Matthaeo, duxit discipulos in montem et transfiguratus est ante eos.

6. Iuxta igitur sex gradus ascensionis in Deum sex sunt gradus potentiarum animae per quos ascendimus ab imis ad summa, ab exterioribus ad intima, a temporalibus conscendimus ad aeterna, scilicet sensus, imaginatio, ratio, intellectus, intelligentia et apex mentis seu synderesis scintilla. hos gradus in nobis habemus plantatos per naturam, deformatos per culpam, reformatos per gratiam; purgandos per iustitiam, exercendos per scientiam, perficiendos per sapientiam.

7. Secundum enim primam naturae institutionem creatus fuit homo habilis ad contemplationis quietem, et ideo posuit eum Deus in paradiso deliciarum.sed auertens se a uero lumine ad commutabile bonum, incuruatus est ipse per culpam propriam et totum genus suum per originale peccatum, quod dupliciter infecit humanam naturam, scilicet ignorantia mentem et concupiscentia carnem; ita quod excaecatus homo et incuruatus in tenebris sedet et caeli lumen non uidet nisi succurrat gratia cum iustitia contra concupiscentiam, et scientia cum sapientia conrta ignorantiam. quod totum fit per Iesum Christum, qui factus est nobis a Deo sapientia et iustitia et sanctificatio et redemptio. qui cum sit Dei Virtus et dei Sapientia, sit Verbum incarnatum plenum gratiae et ueritatis, gratiam et ueritatem fecit, gratiam scilicet caritatis infudit, quae cum sit de corde puro et conscientia bona et fide non ficta, totam animam rectificat secundum triplicem ipsius aspectum supradictum; scientiam ueritatis edocuit secundum triplicem modum theologiae, scilicet symbolicae, propriae et mysticae, ut per symbolicam recte utamur sensibilibus, per propriam recte utamur intelligibilibus, per mysticam rapiamur ad supermentales excessus.

8. Qui igitur uult in Deum ascendere, necesse est, ut uitata culpa deformante naturam naturales potentias supradictas exerceat ad gratiam reformantem, et hoc per orationem; ad iustitiam purificantem, et hoc in conuersationel ad scientiam illuminantem, et hoc in meditatione, ad sapientiam perficientem, et hoc in contemplatione, sicut igitur ad sapientiam nemo uenit nisi per gratiam, iustitiam et scientiam, sic ad contemplationem non uenitur nisi per meditationem perspicuam, conuersatioem sanctam et orationem deuotam. sicut igitur gratia fundamentum est rectitudinis uoluntatis et illustrationis perspicuae rationis, sic primo orandum est nobis, deinde sancte uiuendum, tertio ueritatis spectaculis intendendum et intendendo gradatim ascendendum, quousque ueniatur ad montem excelsum, ubi uideatur Deus deorum in Sion.

9. Quoniam igitur prius est ascendere quam descendere in scala Iacob, primum gradum ascensionis collocemus in imo, ponendo totum istum mundum sensibilem nobis tanquam speculum, per quod transeamus ad Deum, Opificem Summum, ut simus ueri Hebraei transeuntes de Aegypto ad terram Patribus repromissam, simus etiam Christiani cum Christo transeuntes ex hoc mundo ad Patrem, simus et sapientiae amatores, quae uocat et dicit: transite ad me omnes, qui concupiscilis me, et a generationibus meis adimplemini. a magnitudine namque speciei et creaturae cognoscibiliter poterit Creator horum uideri.

10. Relucet autem Creatoris summa potentia et sapientia et beneuolentia in rebus creatis secundum quod hoc tripliciter nuntiat sensus carnis sensui interiori. sensus enim carnis aut deseruit intellectui rationabiliter inuestiganti, aut fideliter credenti, aut intellectualiter contemplanti. contemplans considerat rerum existentiam actualem, credens rerum decursum habitualem, ratiocinans rerum praecellentiam potentialem.

11. Primo modo aspectus contemplantis, res in se ipsis considerans, uidet in eis pondus, numerum et mensuram; pondus quoad situm, ubi inclinantur, numerum, quo distinguuntur, et mensuram, qua limitantur. ac per hoc uidet in eis modum, speciem et ordinem, nec non substantiam, uirtutem et operationem. ex quibus consurgere potest sicut ex uestigio ad intelligendum potentiam, sapientiam et bonitatem Creatoris immensam.

12. Secundo modo aspectus fidelis, considerans hunc mundum, attendit originem, decursum et terminum. nam fide credimus aptata esse saecula Verbo uitae; fide credimus trium legum tempora, scilicet naturae, Scripturae et gratiae sibi succedere et ordinatissime decurrisse; fide credimus mundum per finale iudicium terminandum esse; in primo potentiam, in secundo prouidentiam, in tertio iustitiam Summi Principii aduertentes.

13. Tertio modo aspectus ratiocinabiliter inuestigantis uidet, quaedam tantum esse, quaedam autem esse et uiuere, quaedam uero esse, uiuere et discernere, et prima quidem esse minora, secunda media, tertia meliora. ≈ Videt iterum, quaedam esse tantum corporalia, quaedam partim corporalia, partim spiritualia; ex quo aduertit, aliqua esse mere spiritualia tanquam utriusque meliora et digniora. ≈ Videt nihilominus, quaedam esse mutabilia et incorruptibilia, ut caelestia; ex quo aduertit, quaedam esse immutabilia et incorruptibilia, ut supercaelestia. Ex his ergo uisibilibus consurgit ad considerandum Dei potentiam, sapientiam et bonitatem ut entem, uiuentem et intelligentem, mere spiritualem et incorruptibilem et intransmutabilem.

14. Haec autem consideratio dilatatue secundum septiformem conditionem creaturarum, quae est diuinae potentiae, sapientiae et bonitatis testimonium septiforme, si consideretur cunctarum rerum origo, magnitudo, multitudo, pulcritudo, plenitudo, operatio et ordo. ≈ Origo namque rerum secundum creationem, distinctionem et ornatum quantum ad opera sex dierum diuinam praedicat potentiam cuncta de nihilo producentem, sapientiam cuncta lucide distinguentem et bonitatem cuncta largiter adornantem. ≈ Magnitudo autem rerum secundum molem longitudinis, latitudinis et profunditatis; secundum excellentiam uirtutis longe, late et profunde se extendentis, sicut patet in diffusione lucis; secundum efficaciam operationis intimae, continuae et diffusae, sicut patet in operatione ignis, manifeste indicat immensitatem potentiae, sapientiae et bonitatis Trini Dei, qui in cunctis rebus per potentiam, praesentiam et essentiam incircumscriptus existit. ≈ Multitudo uero rerum secundum diuersitatem generalem, specialem et indiuidualem in substantia, in forma seu figura et efficacia, ≈ ultra omnem humanam aestimationem, ≈ manifeste trium praedictarum conditionum in Deo immensitatem insinuat et ostendit. ≈ Pulcritudo autem rerum secundum uarietatem luminum, figurarum et colorum in corporibus simplicibus, mixtis et etiam complexionatis, sicut in corporibus caelestibus et mineralibus, sicut lapidibus et metallis, plantis et animalibus, tria praedicta euidenter proclamat. ≈ Plenitudo autem rerum, secundum quod materia est plena formis secundum rationes seminales; forma est plena uirtute secundum actiuam potentiam; uirtus est plena effectibus secundum efficientiam, id ipsum manifeste declarat. ≈ Operatio multiplex, secundum quod est naturalis, secundum quod est artificialis, secundum quod est moralis, sua multiplicissima uarietate ostendit immensitatem illius uirtutis, artis et bonitatis, quae quidem est omnibus "causa essendi, ratio intelligendi et ordo uiuendi". ≈ Ordo autem secundum rationem durationis, situationis et influentiae, scilicet per prius et posterius, superius et inferius, nobilius et ignobilius, in libro creaturae insinuat manifeste Primi Principii primitatem, sublimitatem et dignitatem quantum ad infinitatem potentiae: ordo uero diuinarum legum, praeceptorum et iudiciorum in libro Scripturae immensitatem sapientiae; ordo autem diuinorum Sacramentorum, beneficiorum et retributionum in corpore Ecclesiae immensitatem bonitatis, ita quod ipse ordo nos in primum et summum, potentissimum, sapientissimum et optimum euidentissime manuducit.

15. Qui igitur tantis rerum creaturarum splendoribus non illustratur, caecus est; qui tantis clamoribus non euigilat, surdus est; qui ex omnibus his effectibus Deum non laudat, mutus est; qui ex tantis indiciis Primum Principium non aduertit, stultus est. ≈ Aperi igitur oculos, aures spirituales admoue, labia tua solue et cor tuum appone, ut in omnibus creaturis Deum tuum uideas, audias, laudes, diligas et colas, magnifices et honores, ne forte totus contra te orbis terrarum consurgat. nam ob hoc pugnabit orbis terrarum contra insensatos, et econtra sensatis erit materia gloriae, qui secundum Prophetam possunt dicere: delectasti me, Domine, in factura Tua, et in operibus manuum Tuarum exsultabo. quam magnificata sunt opera Tua, Domine! omnia in sapientia fecisti, impleta est terra possessione Tua.

BACK